Άρθρο της Στέλλας- Μαρίας Καραγιαννάκη
Συναισθηματική Νευροεπιστήμη είναι ο κλάδος που μελετά τη σχέση εγκεφάλου-συναισθημάτων.
Τί είναι όμως η συναισθηματική κατάσταση και το συναισθηματικό στυλ κάθε ανθρώπου; Πώς γεννιούνται οι συναισθηματικές μας αντιδράσεις με γνώμονα τους εγκεφαλικούς νευρώνες ;
«Συναισθηματική Κατάσταση» είναι η αντίδρασή μας σε κάτι που συμβαίνει, η οποία μπορεί να διαρκεί ελάχιστα δευτερόλεπτα ή να μας ακολουθεί ώρες, ακόμα και μέρες (αλλαγή διάθεσης) ενώ «Συναισθηματικό Στυλ», είναι αυτό που καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο αντιδρούμε σε όσα συμβαίνουν γύρω μας και είναι ο πυρήνας του συναισθηματικού μας κόσμου.
Κάθε άνθρωπος γεννιέται με ένα συγκεκριμένο συναισθηματικό στυλ που προσδιορίζεται από έξι παράγοντες : την ευελιξία, την οπτική, την κοινωνική διαίσθηση, την αντίληψη για το σώμα, την προσαρμοστικότητα και την προσοχή.
Ειδικότερα:
Η ευελιξία ορίζει το πόσο αργά ή γρήγορα επανακάμπτουμε ύστερα από μια δυσκολία και καθορίζεται από τα σήματα που ανταλλάσσουν ο προμετωπιαίος φλοιός και η αμυγδαλή του εγκεφάλου μας.
Η οπτική προσδιορίζει για πόσο καιρό μπορούμε να διατηρήσουμε ένα θετικό ή αρνητικό συναίσθημα και επηρεάζεται από το κοιλιακό ραβδωτό στρώμα, βασικό για το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου.
Η κοινωνική διαίσθηση είναι η ικανότητα που διαθέτουμε να λαμβάνουμε μηνύματα από τους γύρω μας. Υπεύθυνη είναι η αλληλεπίδραση ανάμεσα στην αμυγδαλή και την ατρακτοειδή περιοχή του εγκεφάλου.
Η αντίληψη για το σώμα είναι η επίγνωση των σκέψεων και των συναισθημάτων μας, (ακούμε το σώμα μας όταν μας. μιλάει) και καθορίζεται από την ικανότητα του νησιωτικού φλοιού του εγκεφάλου να ερμηνεύει τα σήματα από τα σπλαχνικά όργανά μας.
Η προσαρμοστικότητα αφορά το πόσο καλοί είμαστε στο να ελέγχουμε και να προσαρμόζουμε τις συναισθηματικές μας αντιδράσεις ανάλογα με την περίσταση. Καθορίζεται από τη δραστηριότητα στον ιππόκαμπο του εγκεφάλου.
Η προσοχή αφορά τη δυναμική με την οποία μπορούμε να αφοσιωθούμε σε κάτι και καθορίζεται από τον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου.
Τα στοιχεία του συναισθηματικού στυλ κάθε ανθρώπου και ειδικότερα αυτά της ευελιξίας, της οπτικής, της κοινωνικής διαίσθησης και της προσαρμοστικότητας είναι πολύ σημαντικά για την διαχείριση των συναισθημάτων και των συγκρούσεων. Είναι σημαντικές ικανότητες που πρέπει να έχει σε υψηλό επίπεδο ειδικότερα ο Διαμεσολαβητής, προκειμένου να είναι αποτελεσματικός κατά τη διαδικασία της Διαμεσολάβησης. Μπορεί όμως ο Διαμεσολαβητής να εκπαιδευτεί και να εξελίξει αυτές τις ικανότητες,; Και αν ναι, μέχρι ποια ηλικία είναι δεκτικός εξέλιξης;
Οι έρευνες έχουν δείξει ότι ο γενετικός παράγοντας θα επηρεάσει το τελικό συναισθηματικό μας προφίλ μόνο 20%-60%. Το περιβάλλον και οι εμπειρίες μας θα αφήσουν το δικό τους αποτύπωμα σε αυτό.
Το παλιό δόγμα της νευροεπιστήμης ότι ο ενήλικος εγκέφαλος έχει καθορισμένη μορφή και λειτουργία έχει αποδειχθεί πλέον ότι είναι «λανθασμένο».
Η ΝΕΥΡΟΠΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ του εγκεφάλου, δηλαδή η ικανότητα του μυαλού μας να αλλάζει συνήθειες και δραστηριότητα ανάλογα με τις εμπειρίες, τις σκέψεις και τις προθέσεις μας υπάρχει και σε ανθρώπους μεγάλης ηλικίας (βλ. Η συναισθηματική ζωή του εγκεφάλου σου / TheEmotionalLifeofyourBrainεκδ. Α PlumeBook, Ρίτσαρντ Ντέιβιντσον).
Γεγονός που σημαίνει ότι μπορούμε να εκπαιδεύσουμε τους νευρώνες του εγκεφάλου μας ώστε να μπορέσουμε να τροποποιήσουμε τους έξι παράγοντες του «συναισθηματικού μας στυλ» και να τους βελτιώσουμε όπου υστερούμε, ότι ηλικία και αν έχουμε.
«Το άτομο που είστε σήμερα δεν χρειάζεται να είναι το ίδιο με εκείνο που θα είστε αύριο . Μπορείτε αύριο να γίνετε ο αποτελεσματικότερος Διαμεσολαβητής».
